Dans in België 1890-1940 – Leuven University Press (2024)

Pioniersstudie over dans in de Belgische kunstwereld
Dans in België brengt het boeiende verhaal van vijftig jaar dansgeschiedenis. Lang vóór er sprake was van De Keersmaeker of Béjart dacht men in Brussel en Antwerpen al na over de plaats van dans tussen de kunsten. Terwijl dans in de late negentiende eeuw gebukt ging onder een kwalijke reputatie, veroverde de kunstvorm in de periode 1890-1940 een belangrijke plaats in het Belgische artistieke landschap.

Staf Vos toont hoe buitenlandse dansers, van Isadora Duncan en Les Ballets Russes tot Rudolf von Laban, als voorbeeld dienden voor binnenlandse initiatieven. Daarnaast vertelt dit boek over filosofen, kunstenaars, pedagogen en politici die werden getroffen door de kracht van dans. De lezer krijgt hierdoor een originele kijk op het Belgische artistieke en intellectuele leven in de vroege twintigste eeuw.

Deze publicatie is GPRC-labeled (Guaranteed Peer-Reviewed Content).

Inhoud
Woord van dank
Inleiding

Deel I Dans als kunst 1890-1920

HOOFDSTUK 1
Wie is er bang voor de danseres?
Dans en verbeelding in het fin de siècle
Nimfen, boerenmeisjes en vissersdochters
De danseres als femme fatale
Wagner en de dans
Loïe Fuller en het ‘ultieme gedicht’
Een goddelijk medium
Het sensuele ornament
Besluit

HOOFDSTUK 2
Natuurlijke discipline
De ‘vrije’ solodans en de danspedagogie
Bloemen voor Isadora
Naar een volwaardige kunst
In/uit evenwicht
Het Griekse voorbeeld
De stille taal
‘Natuurlijke’ danspedagogie
Feministe of ‘antiek genie’?
Het laboratorium van het lichaam
Besluit

HOOFDSTUK 3
Geraffineerde verleiding
De Ballets Russes en de herwaardering van het ballet
De Russisch-oriëntaalse mode
‘Le ballet règne’
Ballet als ‘heilige kunst’
‘Zijn dans betekent niets’
De reis van Félyne Verbist
Een ballerina als Belgische ambassadrice
Besluit

Deel II Tegenbeelden 1921-1929

HOOFDSTUK 4
‘Een opera zonder ballet is onmogelijk’
Nieuwe wegen voor het ballet in Antwerpen en Brussel
Een nieuw ballet voor Antwerpen
Een internationaal repertorium
Pleitbezorgers buiten de opera
‘Godsdienstige’ dans in de opera
Een breed draagvlak voor dans in Brussel
Autonomie op papier
Wat met geletterde en muzikale danseressen?
Besluit

HOOFDSTUK 5
Het eeuwige duel
Bevrijding en beheersing in de kunstdans buiten het ballet
‘Noblesse oubliée’
Dansopleiding in Antwerpen
Dansers op rondreis
De voorstelling van het leven
De wildernis in eigen hart
Besluit

HOOFDSTUK 6
‘Een staat van zuiverheid’
Dans en modernisme in de jaren twintig
Noli me tangere?
Vorm of vrouw
Dansen van angst en pijn
De louterende dans
Géén tijd van ‘caricaturale menschjes’
Besluit

Deel III De dans van de gemeenschap 1930-1940

HOOFDSTUK 7
‘Het onuitdrukbare uitdrukken’
Werelds of onwerelds engagement in de theaterdans
Ballet tussen routine en spiritualiteit
Nieuwe uitdagingen voor een oud genre
Voorbij het visioen
Koloniseren zonder tanks
Solodans als sublimatie
Het wassenbeeldenmuseum
Vechters en filosofen
Besluit

HOOFDSTUK 8
Kunst voor de massa?
Dans buiten de traditionele theaters 263
Het Duitse voorbeeld
Het lichaam in de ruimte
Op zoek naar een podium
Profilering in de zuilen
De utopie van de ‘lekendans’
Bewegingskoor als politiek instrument
Verspreiding van een genre?
Van innerlijke schoonheid naar uiterlijke vorm
Dans en nationale identiteit
Besluit

Balans
Lichaamskunst
Institutionalisering en verzelfstandiging
Tegenbeelden
Ambities en kansen
Perspectieven

Bibliografie
Illustratieverantwoording
Persoonsregister